مقصود فراستخواه

فضایی میان ذهنی در حوزه عمومی نقد و گفت وگو

مقصود فراستخواه

فضایی میان ذهنی در حوزه عمومی نقد و گفت وگو

هیچ امید آماده ای آنجا نیست...



هیچ امید آماده ای در آنجا نیست ...

§         ماییم که جریان امید را با تخیل خلاق خویش وانرژی پتانسیل درونزای مان

§          به محیط حیات مان گسیل می کنیم، امید یک امر پدیداری و ظهوری و رویدادی است

§         امید را با خلق امکانها وابتکارات مان  ذره ذره تجربه می کنیم ، مزه مزه می­کنیم

§         درخانه، در همسایگی، حلقه های دوستی، در کار و حرفه وصنف خویش، در محله  و نهادهای مدنی وسمنی  وشهری، امید همان توانایی های تازه ادراک شده خودمان است که اجازه می دهیم ظهور پیدا بکند و کاری بکند

از گفتگوی هدی هاشمی وفرانک جواهری با مقصود فراستخواه، سالنامه شرق، اسفند 1402:  102 -106

 

در اینجا 


نشانه شناسی نوروز برای فرهنگ وجامعه ایرانی

نشانه شناسی نوروز برای فرهنگ وجامعه ایرانی

مقصود فراستخواه

پایان اسفند 1402

سحرگاهی در شمارش معکوس زمستان ­ایرانی گفتگوی درونی خویش به جویبار کوچک سطور زیر می ­سپارم؛ برای چشمان خسته ­ای که روزان وشبان نگران آیندۀ این سرزمین بلادیده اند و موقعیت مخاطره ­آمیز آن در جهانی غلط انداز.

مسأله

مثل هوای گرگ ­ومیش نوروزی، فرهنگ ایرانی؛ ترس ولرز یک تداوم نقطه ­چینی در ابهام بیم وامید بود. اعتدالی در آب وهوا، نفَسی در نسیم، اهتزازی در خاک و جنبشی در درخت وگیاه کافی ­بود که نشانه ­ای از بوی بهبود در اوضاع جهان دل­گرفته وغم­زدۀ ایرانی بدهد. مردمان ما با همین مختصر علامات، خانه ­تکانی و دید و بازدید از سر می­ گرفتند. هر چه هم بار رنجهای­شان سنگین ودلهای­شان خونین بود، باز نمی­ توانست مانع کمترین بهانه­ هایی بشودکه برای شور و شادی و آری­ گفتن مجدد به زندگی داشتند. من پدران ومادرانی را سال به سال دیدم در چنگال فقر و تورم و استیصال و درماندگی با ته ­مانده ای از دسترنج بسیار اندک خویش دست ­در­دست کودکان، راهی خُرده خرید عیدی می­شوند که مبادا آن مختصر شوق زیستن نیز در چشمان به گودرفته و رخسارهای رنگ پریدۀ فرزندان محکوم به زندگی­شان رو به خاموشی بگذارد. من رفت و روب خانه ­های محقر را دیدم برای رسم میهمان ­نوازی ایرانی. من گلدان­هایی را دیدم که مردم مصیبت­ دیده در گورستانها برای جوان­ رفتگان خویش هدیه می­کنند. عمو نوروز، پوزخند این مردم بود به بارگران محنت ­های تاریخی ­شان وموقعیت ­های پردرد اکنون­ شان. نوروز ذخیره­ ای آیینی برای فائق آمدن بر روزگاران سخت فرسایش سرمایه های اجتماعی و پیوند و همبستگی وامیدواری است. حس مبهمی از شجاعتِ زیستن در این سرزمین که همچنان تجدید می­شود و  روح سازگار و نبوغ بقای ایرانی را همچنان زنده نگه می­دارد.

 مرور

دیرینگیِ حیات ذهنی واجتماعی در این سرزمین را می ­توانیم دست ­کم تا عمق چند هزار ساله بسهولت ردیابی و راستی ­آزمایی بکنیم: در زیستِ ایلامی تا هزاره ­های پیش از میلاد که ادبیات میان­ رودان آن را باز می­ تاباند، و در یکجانشینی آریایی(ماد، پارس) تا به آن سوی سده ­های پیش از میلاد. متون اوستایی، گل­ نوشته ­های عمومی و سنگ ­نوشته ­های رسمی دوره هخامنشی(عهد داریوش و خشایارشا)، سکه­ های دوره اشکانی خصوصا آنها که به خط پارتی بود و کل ادبیات پارس و پارت ،آثار پهلوی، خدای­نامه ها، اندرزنامه­ های اجتماعی، با فرمانروا اندرزگفتن ­ها، انواع دست­ سازها و اشیای هنری؛ وافزون بر اینها آنچه از اسناد میان ­رودانی وعبری وبابلی و آشوری و ایونی و یونانی وارمنی در دست است همه گواه از یک زندگیِ میخوش و ملس در سرزمینی چند هزاره­ای می­ دهد با نام ایرانشهر(ایران­ویج) که دیری­ است در ضلع غربیِ آسیا، در موقعیتی پرارتباط و چهارراهی و البته مخاطره آمیز از دنیا، در فلاتی بزرگ آغاز شده است بسیار پر نشیب و فراز و در عین حال همچنان جاری.

کیستی ایرانی در روایتهای پلوتارک و آمیانوس تا کهن ­ترین تاریخ­نگاری­ های هرودوت و گزنفون(طی چند سدۀ پیش از میلاد) بازنمایی شده است وآنگاه موضوع سفرنامه ­های قدیمی­تر همچون بنیامین (در دورۀ سلجوقی)، ­­مارکوپولو (در دوره ایلخانی) ابن بطوطه( در دورۀ اتابکان)، کلاویخو( در دورۀ تیموری) و باقی سفرنامه های پیشاصفوی(ونیزی ها) تا صفوی و قاجار (شاردَن و...)گشته است که شمارشان از چندین ده تا چند صد بالغ می­شود . رنگین کمان زندگی ایرانی است که در شاهنامه فردوسی و نظامی،مولوی، سعدی،حافظ و عبید زاکانی ودیگران می بینیم.

از نوروز نشانی است...

خیام در نورزنامه ­اش از «نوروز بزرگ» سخن می­ گوید گویا برای هر روز سال به قابلیت نوروزی قائل بود ودر هر دمی، موهبت خاصِ همان لحظۀ حال را می ­جست و شگفتا که آن معادلات چند درجۀ ریاضی از این «لحظه­ های آهان» برمی­آمدند. در این میان آغاز هر سال خورشیدی «نوروز بزرگ و نوگشتن احوال عالم باشد و بر پادشاهان واجب ­است آیین و رسم ملوک بجای آوردن از بهر مبارکی و از بهر تاریخ را و خرمی کردن به اول سال، هر که روز نوروز جشن کند و بخرمی پیوندد تا نوروز دیگر عمر در شادی و خرمی گذارد و این تجربت، حکما از برای پادشاهان کرده اند»(نوروزنامه، آغاز کتاب).

نوروز ومهرگان نشانۀ شوق زندگی و شادی در ملتی متمدن است که صدها سال است به هربهان ه­ای شهرهایش را آذین می­بندد، دانش را گرامی می­دارد، بدن بی­دانش را به خیک پر از خالی تمثیل می­کند، محضرهای علمی تشکیل می­دهد و کتابخانه  می­سازد.ایرانشهر از ابتدا وحدتی در کثرت داشت، از تنوعات قومی آیریا، توی­ریا و سیری­ما تا به امروز که سیستان و بلوچستان و خوزستان وکرمانشاه و کردستان و لرستان و آذربایجان وخراسان و گیلان ومازندران و بقیۀگونه­ گونی­های خلاق با خویش دارد.

ایرانشهر برآمده از قشرهای مختلف بود. پیامبر ایرانی حامی یکجانشینی وتولید و اقتصاد دربرابر غارتگری بود و آموزندۀ پندار وگفتار وکردار نیک بود. خدای ایرانی خداوند جان وخرد بود. زرتشت(در چندین سده پیش از میلاد) که از خاوران ایران برخاست، ترکیبی از دیانت مثبت و حکمت کائنات بود. در فرهنگ ایرانی زندگی این جهانی اهمیت داشت، در چرم ­نوشته ها انواع اسناد اداری واقتصادی را می بینیم و در گل­نوشته ­ها وتندیس های پارتیان نه تنها شهبانویان بر صدر کاخها نشسته­اند، حکایت زنانی نیز آمده که پابه پای مردان کار می­کنند وبرای مادری وبارداری مراقبت می­بینند. اثری از بردگی در گل­نوشته­ ها نیست. تسامح و رواداری دینی هست.   

 ایرانشهر تواریخ ایام داشت، وقایع نگاری داشت، تقویم و گاه­شماری داشت، در دامنش دولت­ها پدید می­آمدند؛ کیانیان وبقیه. از این همه دولتی­گری نیز آنچه نقش خویش بر کیستی ایرانی می­زد ونسل به نسل در حافظه فرهنگی باقی می­ماند یاری کوروش برای دفع سیطره آشور بر یهودیان و آزادی وآبادی اورشلیم بود و آنچه از خاطرها نمی­ رفت دادگری فرمانروایان بود، دستگاه اداری کارامد بود و دانش ­پروری اهل تدبیر در دولت یا در پناه دولت بود از بزرگمهر تا صاحب بن عباد وابن سینا وبقیه. اما از گونۀ اژی ­دهاکیِ سیاست در این سرزمین که شوربختانه کم نیز نبود (از سنگدلی آستیاک تا استبداد اردشیر سوم تا شاه صفی و بقیه) ونیز از گونۀ کرتیریِ  مردانِ دین که به مقتضیات قدرت « زیان کسان از پی سود خویش، بجویند و دین اندر آرند پیش» ودیانت را ابزار ریاست و دیگرآزاری و غیریت­ سازی بکنند، جز بدنامی و ننگ ونفرین در فرهنگ سیاسی ودینی ما برجای نمانده است.

واژگان کلیدی کتیبه­ های ما چه بود؟ شکوه آسمان وآفرینش بود، قانونِ داد بود، شادی مردمان بود، زشتی دروغ و بایستگی راستی بود، تاریخ وتبار یک ملت و نظم وامنیت بود و آبادی وآمادگی دربرابر خشکسالی بود. در سنگ نوشته ­های بیستون و نقش رستم، داریوش را می­بینیم که مشروعیت فروانروایی خویش را از این زنجیره اجتماعی ارزشها وام می­گیرد.  

فرهنگ ایرانی با خود و در خود نوعی نبوغ بقا داشت، در او حماسه وپهلوانی قرین حکمت وآداب ­دانی و آزادگی بود. معناجویی و شوقیات عرفانی بود(وگاه تقدیرگرایانه). شعر وشعور بود، مهربانی بود، مدارا بود، سازگاری خلاق  بود، ومحتاطی بود و نوعی از شرم­داری و محجوبی ومستوری بود والبته فاصله ­ای نیز از اندرون تا بیرون آنها و میان گفتار با کردار! حسب مقتضیات زیست­شان.

در فرهنگ ایرانی، شهرسازی و معماری و سازه های قوسی و کمانی بود، ورزشکاری، سوارکاری، نیزه پرانی، سحرخیزی، سختکوشی، هنرمندی وصنعتگری ونساجی بود و جنب وجوش بازاری بود، مارکوپولو تولید مرغوب­ ترین پارچه ­های جهان آن روز (آستانۀ رنسانس) را در تبریز به چشم دیده است، در ایران ثروت بوفور بود هرچند مدیریت درست آن تا بازگشتش به زندگی عموم، غالبا فراهم نمی شد. در ایرانشهر نوعی تقدس آب وباد وخاک وآتش بود، مراقبت از آلودن آب چشمه و چاه و رود بود، کاریز و قواعد جمعی برای آبیاری بود، تنبلی نکوهیده بود، کار سرمایۀ جاودانی بود، وام ­دهی بود، نذر وقربانی، نیکوکاری و خیر عمومی بود( چنانکه برای مثال در کتیبه های وقف ­نامه­ ای می­بینیم)، گوسانی و خنیاگری و عاشقانه­ ها و تجمل و عشرت وشادخواری، رقص و بوس­و موسیقی بود.

در این مرز وبوم کثرت ­مندی و ترکیب و تلفیق تمدنی بود. تعلق سرزمینی ما، قرین اخذ و اقتباس از ملتهای دیگر (یونانی، رومی، تازی و...) و نوعی داد وستد فرهنگیِ جهان ­روا بود؛ به نشان اینکه ابن بطوطه در چین با سبک موسیقی فارسی رو به رو می­شد و در ترانه ­های­شان شعر سعدی می­شنید، و به صدها نشان دیگر؛ به گندی ­شاپور  و به کثیری از آداب ملتهای جهان که در طول تاریخ جذب فرهنگ ایرانی شده است. در فرهنگ ایرانی بسختی می­توان امر درونی و امر بیرونی را از هم جدا کرد، هر عنصر درونی با بیرون درآمیخته وهر عنصر بیرونی رنگ درون به خود گرفته و یک ترکیب خاص شده است.  دریغا که موقعیت وموجودیت ایران تا این مقدار سر به راه دراز تاریخ دشوار خویش بود اما غالبا در نظر بیشتر قدرت­های پیرامونی و جهانی یک «دیگری مهم» می­شد و همین نیز از قضا بلای جان ایرانی می ­گشت وحتی اگر هم با دیگران کاری نداشت دیگران با او معمولا کاری داشتند!  البته که خیال پردازی­ها وماجراجویی ­های برخی حاکمان نیز در این گرفتاری­ها سهیم بود؛ به نشانِ سیاست غایر خانی در دوره خوارزمشاهی که بهانه برای هجوم مغولان فراهم آورد و به نشان دردسرهای عنیف ورنج­های نالازم  امروزی مان...

فرهنگ ایرانی به تعبیر خیام، آمیزه ای بود وهست از شادی وغم، سرمایه داد و نهاد ستم، پستی وبلندی وکمال وکم ، آیینه زنگ خورده وجام جم. ایران همواره یک طرح ناتمام بود. در او یک نارضایتی تاریخی بود و همین نیز نشان از ریشه هایی در آب بود. سرزمینش به تصرف در می­آید، اما حکیمی از طوس به رنجی سی ساله زبان او را از نو زنده می­کرد، خردمندان و دانشمندان ایرانی در همان دستگاه غالب خلافت به تدبیر دولت و تولید فرهنگ و معرفت می­ کوشیدند. دنیای او زیر سم ستوران مغول ویران می­شد اما مولوی برایش جهانی موازی از معنا و صورخیال فراهم می­آورد؛ برای نفسی تازه کردن ودوباره این راه دراز پر نشیب وفراز را درنوردیدن. محتسبان و مفتیان به تزویر قدرت و ریاست خویش ، بازار زهد ریا به راه می­ انداختند، ولی غزل زندگی همچنان با حافظ طنین افکن می­ شد و تا به امروز پابرجاست. عقلانیت حکمرانی و اخلاق اجتماعی برباد می­رفت اما عبید زاکانی از اخلاق و اوصاف اشراف می­ گفت تا خاطرۀ این ارزشهای اصیل را به گیراییِ طنز تلخ بی ­پردۀ خویش برای نسل­های بعدی تأکید ­کند. درباب هفتم، گزارشی از صنعت دروغ وریا در مذهب مختار  زمانه اش می­دهد: «هر کس نهج صدق ورزد پیش هیچ کس عزتی نیابد. مرد باید که تا بتواند پیش مخدومان و دوستان، خوش‌آمد و دروغ و سخن به ریا گوید .... ». این­چنین در وجدان جمعی ایرانی مانده است که راستی می­تواند منسوخ گشته، و دروغ ودغل به مذهب مختار تبدیل شود. حکمت ایرانی زندگی را همواره در معرض زوال وتباهی می­بیند و  نیازمند نقد و ارزیابی و مراقبت. ایرانی ققنوس وار از شعله های آتش خویش دوباره پر می­ کشید وبلند می شد. [i] 

نتیجه و فرجام سخن

در شاهنامه لحظه ­های سخت این تاریخ و سرزمین ­را می­بینیم که حسی از پایان، وجدان ایرانی را بسختی می­فشارد چنانکه توگویی انتهای یک بن ­بست ­است و: «نباشد بهار از زمستان پدید...»( نامه رستم فرخزاد به برادرش). اما جهان واقعی راز تحول ودیگرگونگی و از نو رویندگی وراز تجدید حیات و راز آغازهای مجدد با خود دارد؛  بهار باز درهای ما را می زند .

 نوروز چیست؟ آیین شادی ایرانی است. اما چگونه گره فروبسته از جبین انبوه دردمندان فلاکت ­زدۀ ­مان بگشاید؟ بسیار ساده ؛به همین نشان که به ما راز تحول  وتجدید حیات و راز آغازهای مجدد درست در انتهای پایان­ها می ­دهد؛ «چو غنچه گرچه فروبستگی­ است کارجهان، توهمچو بادبهاری گره­گشا می­باش»؛ به ­رسم دیدارها و غمخواری­ها وهمنوایی­ها و همبستگی­های اجتماعی­مان، که بارقه زندگی همچنان در دل­ها بتابد و آغازها وپروازها به یاد بیاید. جهان بسی بزرگتر است و رازفراوانی بی­کران دراوست؛ این همان راز دوگانه­ های پنهان در تاریخ و فرهنگ و جامعه ایرانی است:

 1.دوگانه بیم وامید: پارادوکس آشکاری که ناخوداگاه فرهنگی واجتماعی ما به نحو معماگون نسل به نسل دوام آورده است: در نومیدی بسی امید است.

 2.دوگانۀ جهالت مسلط و درد فرزانگان­:  ناآگاهی هرگز نمی توانست وجدان ایرانی ما را تسلیم خود بکند؛ همیشه شکایتی داشتیم چه از زبان خیام در مقدمه رساله مسائل جبر ومقابله و مشکلات کتاب اقلیدس:  «گرفتار روزگاری هستیم که اهل علم فقط عده کمی، مبتلا به هزاران رنج و محنت باقی­مانده، که پیوسته در اندیشه آن­ اند که از غفلت­های زمان فرصت جسته و با تحقیق{به} علم و استوار کردن آن بپردازند»و چه حافظ : فلک به مردم نادان دهد زمام مراد، تو اهل فضلی ودانش همین گناهت بس.

3. دوگانه صعوبت تاریخی و روح سازگاری وتاب­ آوری ایرانی: ( ر.ک. کتاب «ماایرانیان»)

4.دوگانه خاطره و تجربه: گذشتۀ ما عظیم بود و مدام می­خواست در صورتهایی ایدئولوژیک به  لحظه حال ما هجوم بیاورد و رنگِ کهنگی بر تاریخ اکنون وایام زندگانی مردمان بزند اما دانایانی نیز بودند که به پشتگرمی همین حافظه تمدنی، اهتمام به تجربه های جدید نوروزی بکنند از خوارزمی و بیرونی تا غلامحسین مصاحب، محسن هشترودی  ومریم میرزاخانی.

5. دوگانه پیوست و گسست: تاریخ ­مان بیش از اندازه طولانی بود با سنتهایی متقاطع ودرگیر انحطاط؛ تقلای سختی بود که متفکرانی می­کوشیدند در این تقاطعات نامتقارن بایستند با محیط پیرامون داد و ستد خلاق داشته باشند، نقادی وسنجش­گری بکنند و همچون قایق نویرات(Otto Neurath: فیلسوف علم) درحالی که پا از الواری معیوب و شکسته بر می­دارند و بر الوار کناری می­گذارند تعادل خویش حفظ کنند، کشتی معرفت را بر روی دریای متلاطم مرمت کنند و به راه شان تا کرانه های ناپیدا ادامه بدهند.  

6. دوگانه دیانت وعقلانیت : که برای آن نیازمند فهم جهان حقیقت­ های  چندگانه بودیم

7. دوگانه خداوندان قلم و خداوندان شمشیر:  اهل شمشیر می­­آمدند و عرصه بر اهل قلم تنگ می­شد اما بیهقی­ هایی داشتیم که از این جابه جایی های زیانبار سخن بگویند. آب باریکه قلم در این سرزمین همچنان جاری بود، ریشه در آب بود.

8.دوگانه ملت و دولت:  اما کنشگران مرزی نیز بودند که میان این دو تردد کنند و فضاهای میانی ایجاد کنند

و.....مابقی دوگانه­ ها که نمی­توانستند یکسره مانع تجدید حیات­های دوره ­ای ودورانی در این سرزمین بشوند، آغازهایی سر می­زد واین­چنین همواره از نوروز نشانه ای بود.... 

[i]  مستندات این نوشته برای رعایت اقتصاد زمانِ خوانندگان عمومی درج نمی شود و به جای ذکر یکایک مآخذ، یک مأخذ تک ­نگاری معرفی می­شود که پژوهشگری جدی فراهم آورده، و حاوی ارجاعات مفید فراوان توأم با تحلیل  ونقد وارزیابی علمی است:« زند، زاگرس(1402).  ایران شناسی. تهران: نشر نگاه معاصر».   



متن کامل  در فایل پی دی اف

نشانه شناسی نوروز ، 1403 (پاره 4)

نشانه شناسی نوروز ، 1403 (پاره 4)

نوروز ومهرگان نشانۀ شوق زندگی و شادی در ملتی متمدن است که صدها سال است همچنان با خود زنده نگه داشته است

در شاهنامه لحظه های سخت این تاریخ و سرزمین را می بینیم که حسی از پایان، وجدان ایرانی را بسختی می فشارد چنانکه توگویی انتهای یک بن بست است :

«نباشد بهار از زمستان پدید...»( نامه رستم فرخزاد به برادرش).

 اما جهان واقعی راز تحول ودیگرگونگی و از نو رویندگی وراز تجدید حیات و راز آغازهای مجدد با خود دارد؛

 بهار باز درهای ما را می زند .       

نشانه شناسی نوروز ، 1403 (پاره 3)

نشانه شناسی نوروز ، 1403 (پاره 3)

خیام در نورزنامه اش از «نوروز بزرگ» سخن می گوید:

«آغاز هر سال خورشیدی نوروز بزرگ و نوگشتن احوال عالم باشد»(نوروزنامه، آغاز کتاب)

قید بزرگ برای نوروز آغاز سال، گویا برای این است که هر روز سال به قابلیت نوروزی قائل بود

ودر هر دمی، موهبت خاصِ همان لحظۀ حال را می جست و شگفتا که آن معادلات چند درجۀ ریاضی از این «لحظه های آهان» برمی آمدند.


نشانه شناسی نوروز 1403 (پاره دوم)

نشانه شناسی نوروز ، 1403 (پاره 2)

پدران ومادرانی را سال به سال دیدم در چنگال فقر و تورم و استیصال و درماندگی با ته مانده ای از دسترنج بسیار اندک خویش دست در دست کودکان، راهی خُرده خرید عیدی می شوند که مبادا آن مختصر شوق زیستن نیز در چشمان به گودرفته و رخسارهای رنگ پریدۀ فرزندان محکوم به زندگی¬شان رو به خاموشی بگذارد.

رفت و روب خانه های محقر را دیدم برای رسم میهمان نوازی ایرانی. گلدان هایی را دیدم که مردم مصیبت دیده در گورستانها برای جوان رفتگان خویش هدیه می کنند.

عمو نوروز، پوزخند این مردم بود به بارگران محنت های تاریخی شان وموقعیت های پردرد اکنون شان.                                



نشانه شناسی نوروز - پاره نخست


نشانه شناسی نوروز ، 1403 (پاره 1)

§   مثل هوای گرگ ­ومیش نوروزی، فرهنگ ایرانی؛ ترس ولرز یک تداوم نقطه ­چینی در ابهام بیم وامید بود.

§   اعتدالی در آب وهوا، نفَسی در نسیم، اهتزازی در خاک و جنبشی در درخت وگیاه کافی­ بود که نشانه ­ای از بوی بهبود در اوضاع جهان دل­گرفته وغم­زدۀ ایرانی بدهد.

§   مردمان ما با همین مختصر علامات، خانه­ تکانی و دید و بازدید از سر می­ گرفتند.

§   هر چه هم بار رنجهای­شان سنگین ودلهای­شان خونین بود،

باز نمی­توانست مانع کمترین بهانه­ هایی بشودکه برای شور و شادی و آری­ گفتن مجدد به زندگی داشتند.   

دربارۀ امکان های کنشگری

از گفتگوی مهناز کرمی دانشجوی دکتری جامعه شناسی با مقصود فراستخواه( فصلنامه پیشرو زمستان 1402 )

جامعه خواسته ابراز وجود بکند، توسری خورده... خواسته مشارکت بکند، لطمه خورده و تنبیه شده، می‌رسد به درماندگیِ آموخته. یعنی می‌آموزیم که هیچ کاری نمی‌توانیم بکنیم و کنش منتفی می‌شود. گاهی هم این‌ خشم‌ها و سرخوردگی‌ها تلنبار می‌شود و تبدیل می شود به  خواسته‌های فروخورده و  به شکل خشونت‌آمیز به صورت انقلاب‌ها و شورش‌ها ظاهر می‌شود که آنها هم کنش اند اما نوعا کارساز و خلاق نمی‌شوند وپایداری به وجود نمی آورند

باغچه‌بان یا بهمن بیگی سرمشق ‌شان امکان بود تا فقدان و روی عاملیت تأکید داشتند تا ساختارها. در زمین‌های آماده بازی نمی‌کردند، بلکه با بازی خودشان قاعده می‌ساختند. قاعده‌ پذیر نبودند قاعده‌ساز شدند. بجای اینکه قاعده‌های ناکارامد را بگیرند، قاعده‌های مؤثر ساخته‌اند ، راه های نرفته پیموده اند 

فایل مجله 

خیری به این عالم برسان ؛ در ستایش محمد علی موحد ( شماره نوروزی بخارای 161)

خیری به این عالَم برسان

مسألۀ زوال جهان و مروری به چند نوع پاسخ به آن

در ستایش محمدعلی موحد

نوشته ای از مقصود فراستخواه

مقدمه

مسأله بزرگ، زوال وآنتروپی در این عالم است. جهان، پیوسته در معرض لختی واینرسی و کاستی است. در او مدام مانْد بود و باز همچنان هست. دلیل ارجمندی قیام فرد انسانی، پاسخی است که به مسألۀ زوال عالم می­دهد و سعی معرفتی و تقلای وجودی او برای برخاستن و کاری دربرابر تباهی وزوال این عالم کردن به امید بهبود بخشیدن به وضع این عالم. نسخه هایی از انواع پاسخ به این مسأله باختصار مرور می­شود مثل پاسخ های فلسفی، الهیاتی ،شاعرانه و اجتماعی؛ تا ببینیم پاسخ محمد علی موحد به این جهان چه بود و چگونه بود...............................................................

بخارای نوروزی منتشر شد. به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، یکصد و شصت و یکمین شماره مجله بخارا در ۴۸۰ صفحه منتشر شد و از صبح امروز سه‌شنبه بیست و دوم اسفندماه ۱۴۰۲ در کتابفروشی‌ها و دکه‌های روزنامه‌فروشی در دسترس است. این شماره به جشن‌نامه یکصدسالگی استاد دکتر محمدعلی موحد اختصاص یافته است.

نویسندگان این شماره:
محمدرضا شفیعی کدکنی ـ‌ محمد طاهری خسروشاهی ـ کاظم موسوی بجنوردی ـ ژاله آموزگار ـ حسن انوری ـ شهرام ناظری ـ سیروس علی‌نژاد ـ مصطفی ملکیان ـ مقصود فراستخواه ـ سیدمصطفی محقق داماد ـ مسعود جعفری جزی ـ پرویز مینا ـ حسن کامشاد ـ داریوش رحمانیان ـ بهاءالدّین خرّمشاهی ـ علی میرزائی ـ میلاد عظیمی ـ‌ مجید سلیمانی ـ‌ سعید رضادوست ـ‌ دکتر بهروز برومند ـ سرگه بارسقیان ـ سیدمحمدرضا فاطمی ـ پریسا احدیان


بر اساس این گزارش عناوین مطالب و نویسندگان آن به شرح زیر هستند:

- روزِ میلادِ مهین استاد ما/ محمدرضا شفیعی کدکنی
- نام گرامی و شریف استاد/ علی دهباشی
- سالشمار زندگی و آثار استاد دکتر محمدعلی موحد/ محمد طاهری خسروشاهی
- شب یکصدسالگی دکتر محمدعلی موحد
- پنجره‌ای رو به بوستانی سرتاسر گل/ کاظم موسوی بجنوردی
- سدۀ زرّین بزرگانِ تکرارنشدنی/ ژاله آموزگار
- خاطراتی از دکتر محمدعلی موحد/ حسن انوری
- دریای زیبای معرفت/ شهرام ناظری
- موحد، گزارشگر زمانۀ خویش/ سیروس علی‌نژاد
- بعد از صد سال/ محمدعلی موحد
- گزارش شب یکصدسالگی دکتر محمدعلی موحد/ پریسا احدیان

یادداشت‌هایی دربارۀ دکتر محمدعلی موحد
- یارِ ما این دارد و آن نیز هم/ مصطفی ملکیان
- خِیری به این عالَم برسان/ مقصود فراستخواه
- جامعیت در دانش/ سیدمصطفی محقق داماد
- خود حقیقت نقدِ حالِ ماست آن/ مسعود جعفری جزی
- مردی که دِین خود را به وطن ادا کرده است/ پرویز مینا
- مولانا موحّد/ حسن کامشاد
- موحّد مورّخ/ داریوش رحمانیان
- برای سرور دانای دلبندم، استاد دکتر موحّد/ بهاءالدّین خرّمشاهی
- شاد باش و دیر زی.../ علی میرزائی
- در هوای حقّ و عدالت/ میلاد عظیمی
- کاریز (۲۵)/ مجید سلیمانی
- کیمیایی بود صحبت‌های او/ سعید رضادوست
- زادروز خجستۀ دکتر محمدعلی موحد/ دکتر بهروز برومند
- پیرمرد و دنیا/ سرگه بارسقیان
- خاطراتی از استاد محمدعلی موحد/ سیدمحمدرضا فاطمی

سخنرانی‌هایی از دکتر محمدعلی موحد
- مولانا و سعدی (به مناسبت روز سعدی)
- ای که درون جان من تلقین شعرم می‌کنی (افتتاحیۀ همایش از بلخ تا قونیه)
- شمس و مولانا (به مناسبت سالروز دیدار شمس و مولانا)
- با قافلۀ شوق (مراسم نکوداشت در دانشگاه تبریز)
- حقوق شهروندی (مراسم افتتاحیۀ خانۀ توسعۀ آذربایجان)
- ایران محکوم به پیشرفت است (نشست رونمایی از کتاب «خواب آشفتۀ نفت»)
- فراخوان برای اعلامیۀ جهانی تکالیف بشر (همایش زمین از دریچۀ آسمان)
- لطف‌ها می‌کنی ای خاک درت تاج سرم (مراسم اهدای جایزۀ ادبی و تاریخی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار)
- بجوی تا بیابی (خطابه پس از دریافت نشان عالی کمیسیون یونسکو)

مقالاتی از دکتر محمدعلی موحد
- داستان زبان مادری
- «صد شتر زین علم بهر من دو جو»
- ملاحظاتی آسیب‌شناسانه در تاریخ‌نویسی ایران
- حق و سوءاستفاده از آن
- جهان اسلام در بازگشت ابن‌بطوطه و سر برآوردن دنیای تازه
- دنیس رایت و خاطرات او از مأموریت در ایران
- جزایر سه‌گانه

گزیده‌ای از آثار دکتر محمدعلی موحد
- در هوای حق و عدالت
- از قرارداد دارسی تا سقوط رضاشاه
- دکتر مصدق و نهضت ملی ایران
- از کودتای ۲۸ مرداد تا سقوط زاهدی

به یاد دوستان دانشمند
- خوانی که ایرج افشار گسترد
- یادی از بزرگمردی که بازرگان نام داشت
- زریاب در آئینۀ نامه‌هایش
- درودی به یار رفته (یادی از محمدحسن لطفی تبریزی)
- یادی از فؤاد روحانی

شعرهایی از دکتر محمدعلی موحد
- کشتی وجود
- گنج‌ها در پناهِ ویران‌هاست
- اختیار
- شکارِ سایه
- استغاثه زیرِ آسمانِ بی‌ستاره



هشت نسل مقالات اصیل علوم انسانی ؛ در سیاست نامه 29








سیاست نامه 29 منتشر شد

سیاست‌نامه نوروزی را می‌توانید از طریق این لینک تهیه کنید:

هم‌میهن

  (https://www.instagram.com/hammihangroup?igsh=MzRlODBiNWFlZA==)

https://www.instagram.com/p/C3sFc10NzpW/


فراستخواه، مروری بر هشت نسل مقالات اصیل